Kahulugan sa Tagalog

 Kahulugan sa Tagalog

Ampaw - (Ingles: rice puff o corn puff) ay ang pagkaing pinaputok at magkakadikit na mga butil ng mga naluto na bigas o mais. Kabilang dito ang kilalang papkorn, ang ampaw na mais.

Gusi – antigong banga ng kayamanan

Turban - ang pugong o turban ay isang uri ng sumbrero na isinusuot ng mga kalalakihan. Yari ito sa telang ipinupulot o ibinibilot sa paligid ng ulo. Kilala rin ito bilang gora na nakasuot sa ulo ng isang Muslim o taong Bombay. Kilala rin ito bilang putong at turbante.

Lakan – ito ay isang sinaunang katawagan sa mga maharlikang Pilipino bago ang panahon ng Kastila sa isla ng Luzon, na kung saan, ito ay nangangahulugan ng pinakamahalagang pinuno.

Lakambini – natatanging binibini sa isang lugar / paraluman / musa / diwata.

Taghoy - upang ipahayag ang kalungkutan para sa o tungkol sa isang bagay o tao.

Tinghoy - isang uri ng lampara noong unang panahon.

Mosque – sambahan ng mga muslim.

Sakat - isang somblerong dayame nang mga katutubong pilipino

Babang – luksa  / Pabanua - Ito ay isang pagdiriwang makalipas ang ika-isang taon ng pagkawala ng isang  kaanak, pamilyang namayapa o sumakabilang buhay

Kuwentong Bayan - ay mga sanaysay hinggil sa mga likhang-isip na mga tauhan na kumakatawan sa mga uri ng mamamayan sa isang tiyak na pook o rehiyon ng isang bansa o lupain.

Muog - Matibay na tanggulan, kuta ng mga tagapagtangol

Kunsensya / Konsensya - Mabait na paghatol mula sa mabuting asal at gawi o pamantayan.

Amihan - hangin mula sa Silangan

Habagat - hangin mula sa Kanluran

Salatan - hangin mula sa Timog

Kanaway - hangin mula sa Hilaga

Katangian, Klima, Hanapbuhay, Produkto, Pagdiriwang sa Rehiyon ng Bicol

Katangian, Klima, Hanapbuhay, Produkto, Pagdiriwang sa Rehiyon ng Bicol

1. Kabuuang katangian ng rehiyon ng Bicol

Kabikulan
Ang Bicol ay isang rehiyon ng Pilipinas na matatagpuan sa timog Luzon. Tinatatawag din itong Rehiyon V. Bikolano at Bikolana ang tawag sa mga tao rito.
Ang mga lalawigan na bumubuo sa rehiyon ay ang mga sumusunod:
• Albay
• Camarines Norte
• Camarines Sur
• Catanduanes
• Masbate
• Sorsogon
Ang Rehiyon V ay isang tangway. Makikita sa mapa na halos napapalibutan ito ng tubig. Dahil dito, ang mga pamayanang malapit sa tubig ay umaasa nang malaki sa pangingisda.
May mga yamang mineral din ang rehiyong ito. Ang paracale sa Camarines Norte ay pangunahing tagapagmina ng ginto at tanso. Minimina rin sa ibang bahagi ng rehiyon angmarmol, pilak, bakal, karbon, chromite, manganese at abaka. Mayaman din ito sa mga magagandang tanawin tulad ng Bulkang Mayon ng Albay.

2. Katangian ng bawat lalawigan sa bicol

Nasa anyong peninsula ang apat na lalawigan; subalit ang Catanduanes at Masbate ay parehong pulo.
Nakaharap sa Karagatang Pasipiko

3. Topograpiya at klima sa bicol

Kilala ang Rehiyon V sa tawag na Tangway ng Bicol. Makitid na lupain ito sa dulong Timog-silangan ng Luzon na halos napaliligiran ng tubig. Liku-liko ang mga baybayin nito kaya mainam sa pangingisda at paglalayag. Angkop itong pagtayuan ng mga pantalan o daungan tulad sa Tabaco,Albay

May mga kapatagan at lambak ding matatagpuan dito. Mataba ang lupain ng rehiyon ng Bicol dahil maraming bulkan ditotulad ng bundok sa Pilipinas,ang bundok ng Isarog sa Camarines Sur, at Bundok Bulusan sa Sorsogon.

Ang lokasyon ng Bicol ay may malaking epekto sa uri ng klimang nararanasan ng rehin ng Bicol.Ito ay nasa dakong silangan at nakaharap sa Pacific Ocean na pinanggagalingan ng mga bagyong dumarating sa Pilpinas.

Hindi dumarans ng tag-init
Umuulan buong taon
Nasa landas ng malakas na bagyo
Maraming bulkan at bundok
Marami lawa sa rehiyon

4. Hanapbuhay at produkto sa bicol

Pagsasaka: Abaka, niyog, palay, mais, kape, gulay, pinya at pag-aalaga ng hayop
Pangingisda: Lamang tubig
Paggawa: Tsinelas, pamaypay, basket, alpombra, banig, sinturon, palamuti at bag.
Pagmimina: karbon, ginto, bakal, manganese, chromite
Pagtotroso
Cottage industries
Paghahabi

5. Mga pagdiriwang sa bicol

ALBAY
February 21-28 (Bicol Arts Festival) – Legaspi City
First Saturday of March (Our Lady of Salvation) – Pio Duran
March 24 (foundation day) – Tabaco City
May 1-31 (Karangahan Albay Festival) – Legaspi City
May 18-25 (Sarungbanggi Summer Festival) – Sto. Domingo
May 27 (Sta. Florentina) – Rapu-Rapu
June 18-24 (Tabak Festival) – Tabaco City )
June 20-29 (Kaugman Festival, Sts. Peter and Paul) – Polangui
June 24 (St. John the Baptist) – Camalig
July 22-25 (Libon Paroy Festival, St. James the Greater) – Libon
August 11 (Our Lady of Salvation) – Daraga
Third Saturday of August (Our Lady of Salvation) – Bacacay
Third Sunday of August (Pilgrimage to Joroan) – Tiwi
August 8 (St. Dominic Guzman) – Sto. Domingo
August 15 (Our Lady of the Assumption) – Guinobatan
Third Saturday of August (Our Lady of Salvation) – Bacacay
August 29 (St. John the Baptist) – Jovellar
September 28-29 (Himoloan Festival, St. Michael the Archangel) – Oas
October 21-24 (Great Sibidan Festival) – Legaspi City and Tabaco City
October 25-31 (Ibalong Festival) – Legaspi City
December 18 (Bicol Pastores) – Legaspi City
December 26 (St. Stephen the Protomartyr) – Ligao City
Black Saturday (Kadagatan Festival) – Bacacay

CAMARINES NORTE
January 6 (Huli White) – Vinzons
January 27-February 2 (Pabirik Festival) – Paracale
March 3 (Bantayog Festival, provincial foundation day) – Daet
Last Friday of April (St. Vincent Ferrer) – San Vicente
May 10-13 (Palong Festival, Black Nazarene) – Capalonga
June 13 (St. Anthony of Padua) – Mercedes
June 15-22 (Piñasan - Pineapple Festival) – Daet
June 21 (Foundation Day, Tambuli Festival) – Sta. Elena
August 1-8 (Mercedes Fishtival) – Mercedes
August 4-8 (Kadagatan Fishtival) – Mercedes
September 1-8 (Busig-on Festival) – Labo
Last Week of September (Peñafrancia Festival) – Daet
September 28 (Vinzons Day) – Daet and Vinzons
October 1-7 (Mambulawan Festival) – Jose Panganiban
October 4 (Paruyan Festival) – Talisay
October 24 (Rahugan Festival) – Basud
November 8 (Boyoboy Festival) – San Lorenzo Ruiz

CAMARINES SUR
January 4 (Inorogan Festival) – Iriga City
February 6 (St. Peter the Baptist) – Lupi
February 11 (Tinagba Festival, Our Lady of Lourdes) – Iriga City
February 15 (Karanowan Fishtival) – Bato
February 18 (Pintakasi Festival, Our Lady of Perpetual Help) – Balatan
April 26-28 (Partido Baybayon Festival) – Sagnay
May 1 (Sts. Philip and James the Apostles) – Lagonoy
May 3 (Alinsangan Boa-Boahan Folk Festival, Holy Cross) – Nabua
May 8 (St. Michael the Archangel) – Pamplona
May 8 (St. Michael the Archangel) – Caramoan
May 11 (St. Philip and St. James) – Minalabac
Second Week of May (Kaogma Festival) – Naga City
May 17 (St. Paschal Baylon) – Tinambac
May 19 (St. Joseph the Worker) – San Jose
May 19 (St. Joseph the Worker) – Milaor
May 20 (St. Bernardine of Siena) – Cabusao
May 22 (St. Rita of Cascia) – Del Gallego
May 30 (Most Holy Trinity) – Ragay
June 12-13 (St. Anthony of Padua) – Siruma
June 13 (St. Anthony of Padua) – Iriga City
June 13 (St. Anthony of Padua) – Presentacion
June 13 (St. Anthony of Padua) – Camaligan
July 22 (St. Mary Magdalene) – Bula
June 24 (St. John the Baptist) – Sipocot
June 24 (St. John the Baptist) – Goa
July 25 (St. James the Apostle) – Libmanan
July 26 (St. Anne) – Magarao
June 27 (St. Michael the Archangel) – Garchitorena
August 8 (St. Dominic Guzman) – Gainza
August 12 (St. Claire of Assisi) – Tigaon
August 15 (Our Lady of the Assumption) – Canaman
August 19 (St. Bernard Abbot) – Ocampo
August 24 (St. Bartholomew the Apostle) – Baao
August 30 (St. Rose of Lima) – Pasacao
September 3 (foundation day) – Iriga City
September 7-8 (Our Lady of Porteria) – Calabanga
Third Weekend of September (Penafrancia Festival) – Naga City
October 4 (St. Francis of Assisi, Nakabuhi Festival) – Buhi
October 4 (St. Raphael the Archangel) –Pili
October 5 (foundation anniversary) – Del Gallego
October 7 (Our Lady of the Holy Rosary) – Bombon
November 30 (St. Andrew the Apostle) – Sagnay
December 1-3 (Pagkamundag Festival) – Balatan
First Sunday after Pentecost (Holy Trinity) – Bato
Friday after Good Friday (St. Vincent Ferrer) – Bula

CATANDUANES
May 8 (St. Michael the Archangel) - San Miguel
May 15 (St. Isidore the Farmer) – Gigmoto
June 13 (St. Anthony of Padua) - Bagamanoc
June 24 (St. John the Baptist) - Bato
June 24 (St. John the Baptist) - Caramoran
July 25 (St. James the Great) - Panganiban
July 31 (St. Ignatius Loyola) - Pandan
August 10 (St. Lawrence Martyr) - Baras
August 11 (Our Lady of Salvation) – Baras
August 15 (Our Lady of the Assumption) - Viga
September 1 (Foundation Day) – Caramoran
October 22-27 (Catandungan Festival, provincial foundation day) – Virac
November 30 (St. Andrew, the Apostle) - San Andres
December 8 (Our Lady of the Immaculate Conception) – Virac
December 16-25 (Kagharong Festival) – Virac

MASBATE
February 23 (Himag-ulaw Festival, Our Lady of Remedies) - Placer
March 3 (St. Bernard Abbot) - Mandaon
March 12 (St. Isidore the Farmer) - Cawayan
April 28 (Holy Spirit) - Cataingan
May 1-3 (Dayaw Dalan Festival, Sto. Cristo de Burgos) - San Jacinto
May 10 (Our Lady of the Immaculate Conception) - Batuan
May 15 (St. Isidore the Farmer) - Claveria
May 15 (St. Joseph) - Milagros
May 17 (St. Paschal Baylon) – San Pascual
May 17 (Holy Infant Jesus) - San Fernando
May 23 (Holy Name of Jesus) - Palanas
May 25 (St. Michael the Archangel) - Monreal
June 11-12 (Pagdayao Festival, St. Anthony of Padua) - Masbate City
June 19 (St. Joseph) - Dimasalang
June 29 (Sts. Peter and Paul) - Uson
August 16 (St. Roche) - Pio V. Corpuz
August 23 (St. Roche) – Esperanza
September 10 (St. Nicholas of Tolentino) - Mobo
October 12 (Our Lady of the Pillar) - Baleno
October 24 (St. Raphael the Archangel) - Aroroy
December 8 (Our Lady of the Immaculate Conception) - Balud

SORSOGON
January 28-29 (Arribada Festival) – Donsol
May 15-16 (Holy Child) – Matnog
May 19 (St. Joseph the Worker) - Barcelona
May 19 (St. Joseph the Worker) - Donsol
May 30-31 (Padaraw, Our Lady of the Immaculate Conception) - Bulan
June 11-12 (St. Anthony of Padua) - Gubat
June 12-13 (St. Anthony of Padua) - Juban
June 24 (St. John the Baptist) - Castilla
June 20-29 (Pili Festival, Sts. Peter and Paul) - Sorsogon City
July 16 (Our Lady of Mt. Carmel) - Magallanes
July 22 (St. Mary Magdalene) - Sta. Magdalena
July 24-25 (St. James the Greater) - Bulusan
August 10 (St. Lawrence Martyr) - Prieto Diaz
September 28-29 (St. Michael the Archangel) - Irosin
October 7 (Our Lady of the Holy Rosary) - Casiguran
October 10-17 (Kasanggayan Festival) – Sorsogon City
October 26-29 (Gugurang Festival) – Donsol
Second Week of October (Parau Festival, (Our Lady of the Pillar) - Pilar

6. Magagandang tanawin sa rehiyon ng bicol

Bulkang Mayon
Tiwi Hot Spring
Tangway ng Bicol
Bundok Isarog
Bundok Iraga
Lawa ng buhi
Lawa ng Dansot
Lawa ng Lubusan
Ilog ng Bocol
Puraran beach
Busay falls
Calabidongan cave
Bulusan lake
Hayop-hayopan cave

7. Mga natatanging Pilipino mula sa rehiyon ng bicol.

Bogs Adornado
Roderick Paulate
Eddie Garcia
Butchukoy
Eddie Ilarde
Jose Sumalde
Gregorio Honasan
Imelda Papin.
Jessie Robredo
Senator Aytona
undersecretary of Justice - Ramon Fernandez
Justice of the Supreme Court - Irene Cortez
Nora Aunor
Chiz Escudero

Pag-ibig sa Tinubuang Lupa - Andress Bonifacio

Pag-ibig sa Tinubuang Lupa

ni Andres Bonifacio

 Aling pag-ibig pa ang hihigit kaya

sa pagka-dalisay at pagka-dakila

gaya ng pag-ibig sa tinubuang lupa?

Alin pag-ibig pa? Wala na nga, wala.

Ulit-ulitin mang basahin ng isip

at isa-isahing talastasing pilit

ang salita’t buhay na limbag at titik

ng isang katauhan ito’y namamasid.

Banal na pag-ibig pag ikaw ang nukal

sa tapat na puso ng sino’t alinman,

imbit taong gubat, maralita’t mangmang

nagiging dakila at iginagalang.

Pagpuring lubos ang nagiging hangad

sa bayan ng taong may dangal na ingat,

umawit, tumula, kumatha’t sumulat,

kalakhan din nila’y isinisiwalat.

Walang mahalagang hindi inihandog

ng pusong mahal sa Bayang nagkupkop,

dugo, yaman, dunong, tiisa’t pagod,

buhay ma’y abuting magkalagot-lagot.

Bakit? Ano itong sakdal nang laki

na hinahandugan ng buong pag kasi

na sa lalong mahal kapangyayari

at ginugugulan ng buhay na iwi.

Ay! Ito’y ang Inang Bayang tinubuan,

siya’y ina’t tangi na kinamulatan

ng kawili-wiling liwanag ng araw

na nagbibigay init sa lunong katawan.

Sa kanya’y utang ang unang pagtanggol

ng simoy ng hanging nagbigay lunas,

sa inis na puso na sisinghap-singhap,

sa balong malalim ng siphayo’t hirap.

Kalakip din nito’y pag-ibig sa Bayan

ang lahat ng lalong sa gunita’y mahal

mula sa masaya’t gasong kasanggulan.

hanggang sa katawan ay mapasa-libingan.

Ang na nga kapanahon ng aliw,

ang inaasahang araw na darating

ng pagka-timawa ng mga alipin,

liban pa ba sa bayan tatanghalin?

At ang balang kahoy at ang balang sanga

na parang niya’t gubat na kaaya-aya

sukat ang makita’t sasa-ala-ala

ang ina’t ang giliw lampas sa saya.

Tubig niyang malinaw sa anak’y bulog

bukal sa batisang nagkalat sa bundok

malambot na huni ng matuling agos

na nakaa-aliw sa pusong may lungkot.

Sa kaba ng abang mawalay sa Bayan!

gunita ma’y laging sakbibi ng lumbay

walang ala-ala’t inaasam-asam

kundi ang makita’ng lupang tinubuan.

Pati na’ng magdusa’t sampung kamatayan

waring masarap kung dahil sa Bayan

at lalong maghirap, O! himalang bagay,

lalong pag-irog pa ang sa kanya’y alay.

Kung ang bayang ito’y nasa panganib

at siya ay dapat na ipagtangkilik

ang anak, asawa, magulang, kapatid

isang tawag niya’y tatalikdang pilit.

Datapwa kung bayan ng ka-Tagalogan

ay nilalapastangan at niyuyurakan

katwiran, puri niya’t kamahalan

ng sama ng lilong ibang bayan.

Di gaano kaya ang paghinagpis

ng pusong Tagalog sa puring nalait

at aling kaluoban na lalong tahimik

ang di pupukawin sa paghihimagsik?

Saan magbubuhat ang paghihinay

sa paghihiganti’t gumugol ng buhay

kung wala ring ibang kasasadlakan

kundi ang lugami sa ka-alipinan?

Kung ang pagka-baon niya’t pagka-busabos

sa lusak ng daya’t tunay na pag-ayop

supil ng pang-hampas tanikalang gapos

at luha na lamang ang pinaa-agos

Sa kanyang anyo’y sino ang tutunghay

na di-aakayin sa gawang magdamdam

pusong naglilipak sa pagka-sukaban

na hindi gumagalang dugo at buhay.

Mangyari kayang ito’y masulyap

ng mga Tagalog at hindi lumingap

sa naghihingalong Inang nasa yapak

ng kasuklam-suklam na Castilang hamak.

Nasaan ang dangal ng mga Tagalog,

nasaan ang dugong dapat na ibuhos?

bayan ay inaapi, bakit di kumikilos?

at natitilihang ito’y mapanuod.

Hayo na nga kayo, kayong ngang buhay

sa pag-asang lubos na kaginhawahan

at walang tinamo kundi kapaitan,

kaya nga’t ibigin ang naaabang bayan.

Kayong antayan na sa kapapasakit

ng dakilang hangad sa batis ng dibdib

muling pabalungit tunay na pag-ibig

kusang ibulalas sa bayang piniit.

Kayong nalagasan ng bunga’t bulaklak

kahoy niyaring buhay na nilant sukat

ng bala-balakit makapal na hirap

muling manariwa’t sa baya’y lumiyag.

Kayong mga pusong kusang (pugal)

ng dagat at bagsik ng ganid na asal,

ngayon magbangon’t baya’y itanghal

agawin sa kuko ng mga sukaban.

Kayong mga dukhang walang tanging (lasap)

kundi ang mabuhay sa dalita’t hirap,

ampunin ang bayan kung nasa ay lunas

sapagkat ang ginhawa niya ay sa lahat.

Ipaghandog-handog ang buong pag-ibig

hanggang sa mga dugo’y ubusang itigis

kung sa pagtatanggol, buhay ay (mailit)

ito’y kapalaran at tunay na langit.