Dula

Dula

                Ang dula ay isang uri ng panitikang ang pinakalayunin ay itanghal sa tanghalan. Mauunawaan at matutuhan ng isang manunuri ng panitikan ang ukol sa isang dula sa pamamagitan ng panonood.

                Gaya ng ibang panitikan, ang karamihan sa mga dulang itinatanghal ay hango sa totoong buhay maliban na lamang sa iilang dulang likha ng malikhain at malayang kaisipan.

               Lahat ng itinatanghal na dula ay naaayon sa isang nakasulat na dula na tinatawag naiskrip. Ang iskrip ng isang dula ay iskrip lamang at hindi dula, sapagkat ang tunay na dula ay yaong pinanonood na sa isang tanghalan na pinaghahandaan at batay sa isang iskrip.

 Sangkap ng dula

• Tagpuan – panahon at pook kung saan naganap ang mga pangyayaring isinaad sa dula
• Tauhan – ang mga kumikilos at nagbibigay-buhay sa dula; sa tauhan umiikot ang mga pangyayari; ang    mga tauhan ang bumibigkas ng dayalogo at nagpapadama sa dula
• Sulyap sa suliranin – bawat dula ay may suliranin, walang dulang walang suliranin; mawawalan ng saysay           ang dula kung wala itong suliranin; maaaring mabatid ito sa simula o kalagitnaan ng dula na         nagsasadya sa mga pangyayari; maaaring magkaroon ng higit na isang suliranin ang isang dula
• Saglit na kasiglahan – saglit na paglayo o pagtakas ng mga tauhan sa suliraning nararanasan
• Tunggalian – ang tunggalian ay maaaring sa pagitan ng mga tauhan, tauhan laban sa kanyang paligid, at              tauhan laban sa kanyang sarili; maaaring magkaroon ng higit sa isa o patung-patong na tunggalian     ang isang dula
• Kasukdulan – climax sa Ingles; dito nasusubok ang katatagan ng tauhan; sa sangkap na ito ng dula tunay               na pinakamatindi o pinakamabugso ang damdamin o kaya’y sa pinakakasukdulan ang tunggalian
• Kakalasan – ang unti-unting pagtukoy sa kalutasan sa mga suliranin at pag-ayos sa mga tunggalian
• Kalutasan – sa sangkap na ito nalulutas, nawawaksi at natatapos ang mga suliranin at tunggalian sa dula;              ngunit maaari ring magpakilala ng panibagong mga suliranin at tunggalian sa panig ng mga manonood
•  

 Elemento ng Dula

• Iskrip o nakasulat na dula – ito ang pinakakaluluwa ng isang dula; lahat ng bagay na isinasaalang-alang              sa dula ay naaayon sa isang iskrip; walang dula kapag walang iskrip
• Gumaganap o aktor – ang mga aktor o gumaganap ang nagsasabuhay sa mga tauhan sa iskrip; sila ang               nagbibigkas ng dayalogo; sila ang nagpapakita ng iba’t ibang damdamin; sila ang pinanonood na      tauhan sa dula
• Tanghalan – anumang pook na pinagpasyahang pagtanghalan ng isang dula ay tinatawag na tanghalan;                tanghalan ang tawag sa kalsadang pinagtanghalan ng isang dula, tanghalan ang silid na pinagtanghalan ng mga mag-aaral sa kanilang klase
• Tagadirehe o direktor – ang direktor ang nagpapakahulugan sa isang iskrip; siya ang nag-i-interpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ng tagpuan, ng damit ng mga tauhan hanggang sa paraan ng             pagganap at pagbigkas ng mga tauhan ay dumidipende sa interpretasyon ng direktor sa iskrip
• Manonood – hindi maituturing na dula ang isang binansagang pagtanghal kung hindi ito napanood ng    ibang tao; hindi ito maituturing na dula sapagkat ang layunin ng dula’y maitanghal; at kapag            sinasabing maitanghal dapat mayroong makasaksi o makanood
•  

 Eksena at tagpo

                 Ang eksena ay ang paglabas-masok sa tanghalan ng mga tauhan samantalang angtagpo nama’y ang pagpapalit o ang iba’t ibang tagpuan na pinangyarihan ng mga pangyayari sa dula.